David Attenborough zei het al: “Als we de zee redden, redden we de wereld.” Maar hoe zit dat in de praktijk? In dit deel duiken we in cijfers, kijken we naar België (auw) en ontdek je wat jij zélf kan doen voor onze oceanen (met of zonder zwembroek).
Ik hou van de zee. Geef mij de keuze tussen bergen of zee en de keuze is snel gemaakt: water wint. Of toch waar het water helder is om het zeeleven te kunnen aanschouwen (sorry Noordzee). Snorkelen tussen koraalriffen of verder zeewaarts op zoek naar zeeschildpadden, dolfijnen en roggen. Ik heb het geluk gehad om dit reeds van mijn bucketlist te schrappen. Het geeft me steeds een rilling die niet wordt veroorzaakt door het koude zeewater. Maar krijgen volgende generaties die kans nog?
30% bescherming? We zijn er nog lang niet...
Er is hoop. 126 landen, waaronder België, beloofden om tegen 2030 minstens 30% van de oceaan te beschermen. Haalbaar of niet? Wereldwijd is momenteel nog maar 2,8 % van de oceanen volledig beschermd of aangeduid als MPA’s (marine protected areas) volgens de strikte criteria van The MPA Guide. Hiermee bedoelt men gebieden waar er geen schadelijke activiteiten gebeuren (zoals vissen, mijnbouw, olieboringen, enz.).
Dit percentage is beduidend lager dan de op papier beschermde mariene gebieden (zo’n 8%). Waar zit dit verschil? In veel beschermde gebieden mag je gewoon blijven vissen, boren of slepen — ondanks het beschermde label. Loze titels dus. In 2021 werd daarom de MPA-guide ontwikkeld om te evalueren hoe beschermd ze in werkelijkheid zijn en dat geeft dus een realistischer beeld.
Kleine bedenking is wel dat tot nog toe niet alle gebieden (zoals in België) werden geëvalueerd volgens deze criteria. Maar de conclusie blijft wel dat we duidelijk meer moeten inzetten op bescherming in praktijk in plaats van op papier.
België: bescherming zoals een vissersnet (met gaten dus)
Op het eerste zicht lijkt België goede punten te scoren: bijna 38% van onze wateren is beschermd gebied (grotendeels Natura 2000-gebied). De bescherming in praktijk blijkt echter bijzonder zwak en geen van deze gebieden zijn ‘no-take’ zones. Dat wil zeggen dat er nog (schadelijke) activiteiten (al dan niet met voorwaarden) mogelijk zijn, waaronder windturbines, visvangst, recreatie, scheepvaart, mijnbouw… Zelfs destructieve visvangst met bodemsleepnetten (o.a. op platvissen zoals tong en schol) vinden plaats in deze formeel beschermde gebieden... David Attenborough maakt het ook pijnlijk duidelijk. Niet voor niets dat België in dikke letters verschijnt op het scherm bij opsomming van de slechte leerlingen. Pogingen om destructieve visserij te beperken strandden reeds in 2018, maar een nieuw proces loopt sinds 2019. Hopelijk binnenkort beter nieuws dus...
Links: Activiteiten in de Belgische wateren, in groen de beschermde gebieden, Rechts: 3 zoekzones waar bodemverstorende visvangst beperkt zou kunnen worden, proces is lopende (Bron: Verhalle & Van de Velde, 2020).
30×30: Doel of droom?
De release van Ocean viel niet toevallig net voor de VN-Oceaantop (UNOC3) in Frankrijk. De boodschap was duidelijk: de tijd dringt. Resultaat? Er is politieke steun en een handvol ambitieuze projecten. Maar volgens experten blijft de kloof tussen statements en daadwerkelijke uitvoering groot. Zolang destructieve visserij toegelaten blijft in zogenaamde ‘beschermde zones’, blijft bescherming slechts beperkt op papier. In de komende vijf jaar is er dus nog een hele weg te gaan om tot 30% effectieve bescherming te komen.
We kunnen het tij keren. Maar dan moeten we wel echt beginnen. Wordt alleszins vervolgd…
Ocean lover to the rescue: wat kan jij doen voor onze oceanen?
Je kan de bescherming van de MPA’s zelf opvolgen via de interactieve kaart van het Marine conservation Institute.
Ondertussen hoeven we niet in onze luie strandstoel te blijven afwachten. Ook ieder van ons kan bijdragen. Hieronder alvast enkele tips:
- Kies voor duurzame visvangst, herkenbaar aan het donkerblauw MSC label.
- Beperk gebruik van plastiek en zorg ervoor dat er geen afval in beken, rivieren of de zee terechtkomt. Echte Ocean lovers kunnen organisaties steunen die helpen om de plastiek soep in onze oceanen te verminderen. Mijn favoriet: 4Ocean.
- Lekker plonzen, zwemmen en wildlife spotten mèt respect voor het onderwaterleven. Tegenwoordig bestaan er trouwens ook zonnecrèmes met respect voor koralen en zeeleven. Zelf vind ik het enorm leuk om ook onder water het leven op beeld te zetten. De foto’s in deze blog zijn genomen met een Olympus Tough voor de geïnteresseerden.
- De film is nog te zien op Disney plus. Het verhaal is ook vertaald in een gelijknamig boek. Staat alleszins nog op mijn leeslijst!
Met veel dank aan Sir David Attenborough en de BBC voor het maken van 'Ocean'!
Bronnen
-
Silverback Films & BBC Studios. (2025). Ocean. Beschikbaar via Disney+
-
Marine Conservation Institute. (2025). Why Attenborough claims only 3% of the ocean is protected. Geraadpleegd op 19 juli 2025, van https://marine-conservation.org/on-the-tide/why-attenborough-claims-3pct-ocean-protected/
-
Marine Conservation Institute. (2025). MPAtlas – The MPA Guide. Geraadpleegd op 19 juli 2025, van https://mpatlas.org/mpaguide/
-
Oceana. (2022). Marine protected areas in the EU: Why EU MPAs are not protected. Geraadpleegd van https://europe.oceana.org/reports/marine-protected-areas-in-the-eu/
-
FOD Volksgezondheid. (2024). Affiche over de beschermde natuurgebieden in de Belgische Noordzee. Geraadpleegd op https://www.health.belgium.be/nl/affiche-over-de-beschermde-natuurgebieden-de-belgische-noordzee
-
OSPAR Commission. (2007). Assessment of the environmental impact of fisheries and mariculture activities in the OSPAR maritime area. Brussel: Belgian Federal Science Policy (BELSPO). Geraadpleegd van https://www.belspo.be/belspo/northsea/publ/OSPAR2007.pdf
-
Vidal, J. (2025). Is the ocean having a moment? This was the UN summit where the world woke up to the decline of the seas. The Guardian. Geraadpleegd van https://www.theguardian.com/environment/2025/jun/14/is-the-ocean-having-a-moment-this-was-the-un-summit-where-the-world-woke-up-to-the-decline-of-the-seas
-
CINEA. (2024). Mapping of marine protected areas and their associated fishing activities – Atlantic, Baltic, North Sea and Outermost Regions. Europese Commissie. Geraadpleegd van https://cinea.ec.europa.eu/publications/digital-publications/mapping-marine-protected-areas-and-their-associated-fishing-activities-atlantic-baltic-north-sea-and_en
-
FOD Volksgezondheid. (2020). Activiteiten op zee. Geraadpleegd op https://www.health.belgium.be/nl/activiteiten-op-zee
-
Europese Commissie. (2022). Commission staff working document: Implementation of the EU biodiversity strategy and action plan. CELEX: 52022SC0261. Geraadpleegd van https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CELEX%3A52022SC0261
-
Marine Stewardship Council (MSC). (2025). Duurzame viskeuze – MSC keurmerk. Geraadpleegd op https://www.msc.org/nl
-
4Ocean. (2025). 4ocean. Geraadpleegd op https://www.4ocean.com/
-
ILVO. (2022). Fishing activities in Belgian waters: Overview and analysis. Geraadpleegd van https://ilvo.vlaanderen.be/uploads/documents/302_Fishery-activities-Belgian-Waters.pdf
-
Verhalle, J. and Van de Velde, M. (2020). Something is moving at sea. A marine spatial plan for the Belgian part of the North Sea. Federal Public Service for Health, Food Chain Safety and Environment D/2020/2196/5. https://www.health.belgium.be
Reactie plaatsen
Reacties